Đẩy mạnh đầu tư công (trong đó gồm cả phần vốn ODA và ưu đãi) là một trong những giải pháp ưu tiên của Chính phủ nhằm chặn đà suy giảm, kích thích tăng trưởng kinh tế và phục hồi sản xuất trước tác động tiêu cực của dịch Covid-19.
Tuy nhiên, kết quả giải ngân đối với vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài hiện vẫn chậm. Tại hội nghị về thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài của Chính phủ tổ chức ngày 25/6, Bộ Tài chính cho biết, tính đến hết ngày 24/6, số liệu giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2020 nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành, địa phương mới chỉ 7.427 tỷ đồng, đạt 13,1% so với dự toán.
Trong đó, giải ngân của các bộ, ngành trung ương là 2.815 tỷ đồng, đạt 15,46%. Có 3 bộ giải ngân trên 20% so với kế hoạch được giao gồm: GTVT (29%), Quốc phòng (27,6%), Y tế (27,3%). Giải ngân của các địa phương đạt 4.611 tỷ đồng (11,98% dự toán). Trong đó có 14 địa phương đạt tỷ lệ giải ngân trên 20%. Như vậy, tính đến nay vẫn còn hơn 49.000 tỷ vốn đầu tư công vay nước ngoài vẫn đang chờ giải ngân.
Tình trạng giải ngân nguồn vốn ODA chậm sẽ kéo theo nhiều hệ lụy khác như: Chính phủ sẽ phải trả phí cam kết cao hơn; các dự án phải trả chi phí cao hơn; chi phí quản lý dự án cũng tăng lên theo thời gian…
Một trong những nguyên nhân là do nền kinh tế chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 khiến các dự án sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi cũng gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, trong những tháng đầu năm nay, các bộ ngành, địa phương vẫn đang giải ngân dự toán đã được giao của năm 2019 và phần vốn được kéo dài, chuyển nguồn.
Đồng thời, nhiều dự án lớn đang phải thực hiện thủ tục điều chỉnh dự án (chủ trương đầu tư) và điều chỉnh hiệp định vay với nước ngoài nên chưa đủ cơ sở pháp lý để triển khai, chưa thể lập hồ sơ rút vốn. Vấn đề giải phóng mặt bằng chậm, năng lực hạn chế của các nhà thầu… cũng là nguyên nhân chậm giải ngân vốn đầu tư công.
Song đó chỉ là những nguyên nhân khách quan. Thực tế, không riêng gì năm nay mà những năm gần đây, vấn đề giải ngân đầu tư công từ nguồn vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài cũng chậm. Nguyên nhân chủ quan của tình trạng này đã được các chuyên gia nhiều lần “chỉ mặt đặt tên” song vẫn chưa được giải quyết dứt điểm, đó là sự phối hợp của các bộ ngành trong vấn đề hoàn tất quy trình thủ tục giải ngân nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài thiếu chặt chẽ.
